Natuurlijke vijver

Een natuurlijke vijver met een dichte bodem kwam als beste oplossing uit de bus voor het bergen van regenwater op of rond de Larense Brink bij een hoosbui.

Op de inloopbijeenkomst van 2 februari 2023 en via de website presenteerden we een natuurlijke vijver met een bergingscapaciteit van 2.600 m3. Naar aanleiding van de reacties op de online vragenlijst is het basismodel van de vijver minder diep en minder groot geworden. Daarbij hebben we gezocht naar een balans tussen bergingscapaciteit enerzijds en zichtlijnen en afstand tot bomen anderzijds. Daarmee kwamen we uit op een vijver met een bergingscapaciteit van ongeveer 1.800 m3. 

Op 26 april stemde de gemeenteraad van Laren in met de locatie en het principe van de gekozen oplossing (natuurlijke vijver met dichte bodem). In de periode hierna hebben we het ontwerp hiervoor samen met een landschapsarchitect verder uitgewerkt zoals hieronder omschreven. Dat deden we na overleg met interne en externe betrokkenen en deskundigen. Meer hierover leest u bij stap 5 op de webpagina over het proces.

Landschapsanalyse

Om tot een passend ontwerp voor de natuurlijke vijver te komen dat recht doet aan de locatie en de historie van de omgeving, is een landschapsanalyse opgesteld. Deze is tot stand gekomen op basis van divers kaartmateriaal, bestaande documentaties en uiteenzettingen van de geschiedenis van Laren. Deze analyse heeft  een set aan spelregels en een gereedschapskist opgeleverd voor de uitwerking van het ontwerp. Conclusie is dat op de Brink een sobere inrichting past in relatie met het agrarische esdorpen karakter waarbij gewerkt kan worden met accenten van kunstzinnige aard.

Het ontwerp van de natuurlijke vijver

Het ontwerp voor de natuurlijke vijver is uitgewerkt op basis van de landschapsanalyse. Belangrijke kenmerken van het ontwerp zijn:

• Er komt een wandelpad langs een groot deel van de vijver, voor een verbinding met het water. In het uiteindelijke ontwerp is het lage pad aan de zuidkant gesitueerd. Zo kan beplanting aan de noordzijde optimaal profiteren van de zon.
• Er komen inheemse planten in en rondom de vijver die bijdragen aan de biodiversiteit. Voor eenden komt er weer een schuilplek.
• Vanaf de kruising Naarderstraat – Brink is een open blik op de vijver mogelijk voor het behouden en versterken van de zichtlijnen.
• Op verzoek van het Comité 4 en 5 mei is gekozen voor een verplaatsing van het herdenkingsmonument op de Brink.
• Er zijn elementen toegevoegd die een link hebben met de historie en het huidige beeld van de Brink en/of Laren: een waterpomp in combinatie met een trap naar het water en zitbanken die ook al elders in het centrum staan.

Onderstaande afbeeldingen toont het bovenaanzicht van de  vijver. Klik op de afbeelding voor een vergroting.

3D sfeerbeelden

Onderstaande afbeeldingen geven een 3D-impressie van het ontwerp. Klik op een afbeeldingen voor een vergroting.

De vijver gezien vanaf het kruispunt.

De vijver gezien vanaf het pad aan de noordkant met op de achtergrond de poffertjeskraam.

De trap aan de oostkant van de vijver met op de achtergrond de poffertjeskraam.

De vijver gezien vanaf de oostkant van de vijver met op de achtergrond het kruispunt. Aan de zuidkant loopt het verlaagde pad.

De vijver gezien van bovenaf met aan de zuidkant een verlaagd pad langs het water.

De oevers met beplanting aan de noordkant van de vijver.

Het monument krijgt een nieuwe plek langs het pad. Op verzoek van het comité 4 en 5 mei wordt het 180 graden gedraaid ten opzichte van de huidige positie. 

De vijver in de winter.

  

De vijver in de herfst gezien vanaf het kruispunt. Links in de normale situatie. Rechts na een extreme bui van 60mm die naar verwachting eens in de 50-100 jaar voorkomt.

  

De vijver in de herfst gezien van bovenaf. Links in de normale situatie. Rechts na een extreme bui van 60mm die naar verwachting eens in de 50-100 jaar voorkomt.

 

Locatie, diepte, oevers en wateroppervlak

De natuurlijke vijver komt op de plek van de huidige vijver, die ook wel Coeswaerde wordt genoemd. De betonnen bak van de huidige vijver wordt verwijderd en op die plek komt een diepere vijver. De buitenrand van het talud van de vijver komt op 5-6 meter afstand van alle bestaande bomen. Het pad rondom de huidige vijver kan blijven liggen. Aan de noordzijde wordt het smaller dan in de huidige situatie.

              

Een schematische dwarsdoorsnede van de zuidkant van de natuurlijke vijver met bomen, waterpeil, valberm en bodem. In werkelijkheid loopt de oever glooiender. Dubbelklik op de afbeeldingen voor een vergroting.

In de vijver staat altijd een laag van minimaal 1 meter water. Dat is ook het geval als het grondwater lager staat dan het niveau van de waterspiegel, wat regelmatig voorkomt. Dit komt door de dichte vijverbodem. Deze wordt van klei of een ander natuurlijk materiaal gemaakt.

De waterspiegel van de vijver ligt ongeveer 1,5 meter onder het niveau van het pad rondom de vijver. In vergelijking met de huidige vijver ligt de waterspiegel ongeveer 1 meter lager.

Vanaf de buitenrand loopt een talud met een flauwe helling naar beneden. De oever die in bovenstaand dwarsprofiel te zien is, loopt in werkelijkheid geleidelijker af. Dat komt omdat we uitgaan van de bestaande situatie waarbij de bodem al vanaf de voet van de bomen iets afloopt richting vijver. Er is dus niet zo'n duidelijke knik. Voor de hellinghoek (‘schuinte’) van het talud (de helling tussen het waterniveau en het niveau van de paden/het gras) hanteren we de richtlijnen van CROW. Het gaat dichtbij het water om een verhouding ten opzichte van het vlakke maaiveld van 1: 3 (over een afstand van 1 meter zakt het talud ca. 33 cm). Verder weg van het water is die verhouding waar mogelijk 1:4 (over een afstand van 1 meter zakt het talud ca. 25 cm). Dit zijn algemeen gebruikte hellingpercentages voor een natuurlijke en kindvriendelijke oever. Het talud loopt door tot 30cm onder de waterspiegel. Vanaf dat punt is er aan de zuidkant van de vijver (waar het verlaagde pad loopt) onder water een horizontale baan van ca. 100 cm breed. Deze valberm zorgt ervoor dat iemand die onverhoopt te water raakt eenvoudig weer uit de vijver kan komen. Bovendien komt er op een aantal plekken beplanting die een eventuele val kan breken. 

Het wateroppervlak van de natuurlijke vijver is onder normale omstandigheden ongeveer 880 m2 groot. Dat is iets groter dan het wateroppervlak van de huidige vijver dat 800 m2 groot is. Onderstaande afbeelding toont de locatie van het wateroppervlak van de nieuwe vijver ten opzichte van dat van de huidige vijver. Klik op de afbeelding voor een vergroting. De afbeelding is onderdeel van een document met bovenaanzicht, lengteprofiel en dwarsprofiel.

Hoe werkt de waterberging?

Naar verwachting heeft Laren eens per 10-15 jaar te maken met een hoosbui zoals in 2014. Bij zo’n bui moet een hoeveelheid van 1.400 m3 water tijdelijk geborgen worden. Buien waarbij nog meer water valt, zijn op andere plekken in Nederland al eens gevallen.

De vijver biedt bovenop het normale waterpeil ruimte voor maximaal 1.800 m3 water. Dat is meer dan de eis van 1.400 m3. Dit betekent dat het centrum van Laren ook beschermd is tegen buien die nog heviger zijn dan die van 2014.

In de praktijk loopt regenwater bij zo’n hoosbui naar de vijver via een aantal straatkolken en via een gedeeltelijke verlaging van de rand langs de straten rondom de Brink. Binnen 24-48 uur wordt dit water opgenomen in de omliggende bodem via de oevers tot het water weer het normale peil heeft van ca. 1 meter diepte.

Planten en struiken

We kiezen voor een aankleding met inheemse planten en struiken voor optimale biodiversiteit. Hieronder enkele voorbeelden van soorten die geplant gaan worden. Het beplantingsplan met alle soorten is ook de downloaden.

      

  

Enkele voorbeelden van inheemse planten die in of naast de vijver geplant worden. Dubbelklik op de afbeelding voor een vergroting. @ foto’s Cruydt-Hoeck en Wolverlei/Martin Stevens.

Historie

Voordat de huidige vijver rond 1930 een betonnen bak werd, was er op de Brink ook al een natuurlijke vijver. Onderstaande beelden geven hiervan een indruk.
      

   

Een natuurlijke vijver in vroeger tijden. Dubbelklik op de afbeelding voor een vergroting. @ foto’s o.a. van Historische Kring Laren.

De aanleg van de natuurlijke vijver

Meer over aanbestedingsprocedure, omgevingsvergunning en uitvoering werkzaamheden is te lezen op de pagina over het proces.

Voor de aanleg van de natuurlijke vijver is het nodig om de betonnen bak van de bestaande vijver en de rododendrons weg te halen. Vervolgens wordt er heel voorzichtig een dieper gat gegraven. Daarbij nemen we een aantal maatregelen om schade aan bomen te voorkomen of tot een minimum te beperken.

Op de bodem komt een ondoordringbare laag van een natuurlijk materiaal zoals klei. Rondom de vijver worden de paden op de juiste hoogte hersteld/aangebracht. Langs de oevers van de vijver komt begroeiing in de vorm van gras en/of planten volgens het beplantingsplan. Het kan enige tijd duren voordat deze planten zijn uitgegroeid tot volwassen exemplaren. Het aanleggen van de waterberging duurt naar verwachting 4-6 weken.

Meer informatie

Op de webpagina met Vragen & Antwoorden vindt u ook een aantal vragen en antwoorden over het ontwerp van de natuurlijke vijver zoals op deze pagina beschreven.